TOPGGz: expertisecentrum Dwang, Angst en Tics

Hoogleraar prof. dr. Jeroen Legerstee

Jeroen Legerstee is hoogleraar op het gebied van innovatieve behandelingen voor kinderen en jongeren met dwangstoornissen, angsten en tics aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is verbonden aan het expertisecentrum DAT van Levvel en is tevens in opleiding tot klinisch psycholoog als GZ-psycholoog. Zijn onderzoekswerk richt zich op het ontwikkelen van innovatieve (digitale) behandelmethoden, waaronder virtual reality, chatbots, e-health, zorggerelateerde smartphone-apps én het verbeteren van bestaande behandelingen voor kinderen en jongeren met angst, dwang en tics. Door deze innovaties in te zetten, kan de toegankelijkheid van de zorg worden verbeterd en het effect van bestaande behandelingen worden vergroot. 

Senior onderzoekers

dr. Chaim Huijser

Chaim is geneesheer-directeur, kinder- en jeugdpsychiater en senior onderzoeker. Gespecialiseerd in tics en obsessief-compulsieve stoornissen.

dr. Luuk Stapersma

Luuk is GZ-psycholoog, coördinator van het expertisecentrum DAT en senior onderzoeker op projecten naar onder meer obsessief-compulsieve stoornis en selectief mutisme.

Deze onderzoeken lopen op dit moment binnen ons expertisecentrum Dwang, Angst en Tics:

• Tackle your Tics 
  Hoe effectief is een korte intensieve groepsbehandeling voor kinderen met tics? Dat onderzoeken we in een randomized controlled trial. 
  Onderzoeker: Annet Heijerman
  Verwachte einddatum: begin 2024
• Behandeling en diagnostiek van selectief mutisme vernieuwen
  Een randomized controlled trial naar effectiviteit van innovatief gedragstherapeutisch protocol voor selectief mutisme (behandeling op school) en validering van een nieuwe selectief mutisme vragenlijst.
  Onderzoeker: Chaya Rodrigues Pereira
  Verwachte einddatum: eind 2023
• Diagnostiek en behandeling van misofonie bij kinderen en jongeren
  Onderzoek naar de validering en normering van twee vragenlijsten gericht op misofonie, en de effectiviteit van een innovatieve groepsbehandeling voor kinderen en jongeren, ontwikkeld door het Amsterdam UMC in samenwerking met Levvel. 
  Onderzoeker: Lotte Rappoldt
  Verwachte einddatum: medio 2024
• SPACE: een innovatieve ouderinterventie voor kinderen en jongeren met een complexe dwangstoornis
  Onderzoek naar de effectiviteit van SPACE (Supportive Parenting voor Anxious Childhood Emotions), een behandeling voor ouders van kinderen met een dwangstoornis, gericht op ouderlijke steun en gezinsaanpassing. In dit project wordt samengewerkt met het Yale Child Study Centre, New Haven, USA. Onderzoeker: Juul Veeger
  Verwachte einddatum: medio 2026

Overige onderzoeken

• TIC Genetics
  Internationaal onderzoek naar de genen die tics veroorzaken. In samenwerking met diverse centra, met name Accare.
• Validering misofonie vragenlijst Onderzoek naar de validering en normering van twee screeningsvragenlijsten voor misofonie bij kinderen en jongeren. In samenwerking met het Amsterdam UMC, locatie AMC.
• Intensieve behandelweek dwang
  Onderzoek naar de behandeluitkomsten van de intensieve behandelweek voor kinderen en jongeren met dwang.
• Validering vragenlijsten gezinsaanpassing
  Onderzoek naar de validiteit en betrouwbaarheid van twee vragenlijsten (versie voor ouder en kind) over gezinsaanpassing bij angst en dwang en een vragenlijst over dwingend gedrag.

(Vet: auteurs verbonden aan het expertisecentrum DAT)

2023

• ENIGMA-OCD working group 2023, 'Right Prefrontal Cortical Thickness Is Associated With Response to Cognitive?Behavioral Therapy in Children With Obsessive-Compulsive Disorder', Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, vol. 62, no. 4, pp. 403-414. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2022.07.865 
• Psychiatric Genomics Consortium Tourette Syndrome Working Group (PGC-TS), EMTICS Collaborative Group & TS-EUROTRAIN Network 2023, 'Polygenic risk score-based phenome-wide association study identifies novel associations for Tourette syndrome', Translational psychiatry, vol. 13, no. 1, 69, pp. 69. https://doi.org/10.1038/s41398-023-02341-5 
• Lodder, P, Wicherts, JM, Antens, M, Albus, C, Bessonov, IS, Condén, E, Dulfer, K, Gostoli, S, Grande, G, Hedberg, PR, Herrmann-Lingen, C, Jaarsma, T, Koo, M, Lin, P, Lin, T-K, Meyer, T, Pushkarev, G, Rafanelli, C, Raykh, OI, Schaan de Quadros, A, Schmidt, M, Sumin, AN, Utens, EMWJ, van Veldhuisen, DJ, Wang, Y & Kupper, N 2023, 'Type D Personality as a Risk Factor for Adverse Outcome in Patients With Cardiovascular Disease: An Individual Patient-Data Meta-analysis', Psychosomatic medicine, vol. 85, no. 2, pp. 188-202. https://doi.org/10.1097/PSY.0000000000001164 
• Meijer, I, Thiadens, E, Terpstra, L & Utens, EMWJ 2023, 'Uit de greep van de eetstoornis: Geweldloos verzet als interventie bij de behandeling van anorexia nervosa', Psycholoog, vol. 58, no. 1.
• Pelosi, C, Kauling, RM, Cuypers, JAAE, Utens, EMWJ, van den Bosch, AE, Kardys, I, Bogers, AJJC, Helbing, WA, Roos-Hesselink, JW & Legerstee, JS 2023, 'Executive functioning of patients with congenital heart disease: 45 years after surgery', Clinical research in cardiology, vol. 112, no. 10, pp. 1417-1426. https://doi.org/10.1007/s00392-023-02187-3 
• Pelosi, C, Kauling, RM, Cuypers, JAAE, Utens, EMWJ, van den Bosch, AE, van der Heide, A, Legerstee, JS & Roos-Hesselink, JW 2023, 'Life expectancy and end-of-life communication in adult patients with congenital heart disease, 40-53 years after surgery', European heart journal open, vol. 3, no. 4, oead067. https://doi.org/10.1093/ehjopen/oead067 
• Rappoldt, LR, van der Pol, MM, de Wit, C, Slaghekke, S, Houben, C, Sondaar, T, Kan, KJ, van Steensel, FJA, Denys, D, Vulink, NCC & Utens, EMWJ 2023, 'Effectiveness of an innovative treatment protocol for misophonia in children and adolescents: Design of a randomized controlled trial', Contemporary Clinical Trials Communications, vol. 33, 101105. https://doi.org/10.1016/j.conctc.2023.101105 
• Scheffers, LE, Vos, IK, Utens, EMWJ, Dieleman, GC, Walet, S, Escher, JC & van den Berg, LEM 2023, 'Physical Training and Healthy Diet Improved Bowel Symptoms, Quality of Life, and Fatigue in Children with Inflammatory Bowel Disease', Journal of pediatric gastroenterology and nutrition, vol. 77, no. 2, pp. 214-221. https://doi.org/10.1097/MPG.0000000000003816 
• Scheffers, LE, Helbing, WA, Pereira, T, Walet, S, Utens, EMWJ, Dulfer, K & van den Berg, LE 2023, 'A 12-week lifestyle intervention: effects on fatigue, fear, and nutritional status in children with a Fontan circulation', Frontiers in pediatrics, vol. 11, 1154015. https://doi.org/10.3389/fped.2023.1154015 
• Stapersma, L, Escher, JC & Utens, EMWJ 2023, Inflammatory bowel disease and cognitive behavioral therapy (CBT) in the young. in Handbook of Lifespan Cognitive Behavioral Therapy: Childhood, Adolescence, Pregnancy, Adulthood, and Aging. Handbook of Lifespan Cognitive Behavioral Therapy: Childhood, Adolescence, Pregnancy, Adulthood, and Aging, Elsevier, pp. 237-247. https://doi.org/10.1016/B978-0-323-85757-4.00015-8 
• Tali, E, Potharst, ES, de Bruin, EI & Utens, EMWJ 2023, 'Self-Compassion and Anxiety in Adolescents with and without Anxiety Disorder', Children, vol. 10, no. 7, 1181. https://doi.org/10.3390/children10071181 

2022

• Hordijk, J. A., Verbruggen, S. C., Buysse, C. M., Utens, E. M., Joosten, K. F., & Dulfer, K. (2022). Correction to: Neurocognitive functioning and health-related quality of life of children after pediatric intensive care admission: a systematic review (Quality of Life Research, (2022), 31, 9, (2601-2614), 10.1007/s11136-022-03124-z). Quality of Life Research, 31(9), 2615-2617. https://doi.org/10.1007/s11136-022-03144-9
• Hordijk, J. A., Verbruggen, S. C., Buysse, C. M., Utens, E. M., Joosten, K. F., & Dulfer, K. (2022). Neurocognitive functioning and health-related quality of life of children after pediatric intensive care admission: a systematic review. Quality of Life Research, 31(9), 2601-2614. https://doi.org/10.1007/s11136-022-03124-z
• van der Hout, R., Barnasconi, F., Noorloos, J., de Bruin, R., van Slobbe-Maijer, K., Legerstee, J., Oort, F., & Utens, E. (2022). Treatment outcomes of dialectical behaviour therapy for adolescents presenting with characteristics of borderline personality disorder: A naturalistic study. Clinical Child Psychology and Psychiatry. https://doi.org/10.1177/13591045221109871
• Heijerman-Holtgrefe, A., Huyser, C., Verdellen, C., van de Griendt, J., Beljaars, L., Kan, K-J., Lindauer, R., Cath, D., Hoekstra, P., & Utens, L. (2022). Effectiveness of 'Tackle Your Tics', a brief, intensive group-based exposure therapy programme for children with tic disorders: study protocol of a randomised controlled trial. BMJ Open, 12(6), e058534. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2021-058534
• Rodrigues Pereira, C., Ensink, J. B. M., Güldner, M. G., Kan, K. J., De Jonge, M. V., Lindauer, R. J. L., & Utens, E. M. W. J. (2022). The Validation of the Selective Mutism Questionnaire for Use in the Dutch Population. Child Psychiatry and Human Development. https://doi.org/10.1007/s10578-022-01387-8
• van Dalen, M., Pasmans, S. G. M. A., Aendekerk, E. W. C., Mathijssen, I. M. J., Koudstaal, M. J., Williamson, H., Hillegers, M. H. J., Utens, E. M. W. J., & Okkerse, J. M. E. (2022). Acceptability and feasibility of an online psychosocial intervention for Dutch adolescents with a visible difference: A mixed-methods study. Body Image, 41, 298-307. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2022.03.003
• Van Den Berge, J. C., Van Vark, L. C., Postmus, D., Utens, E. M. W. J., Hillege, H. L., Boersma, E., Lesman-Leegte, I., & Akkerhuis, K. M. (2022). Determinants of quality of life in acute heart failure patients with and without comorbidities: a prospective, observational study. European Journal of Cardiovascular Nursing, 21(3), 205-212. https://doi.org/10.1093/eurjcn/zvab061
• Zelihić, D., van Dalen, M., Kling, J., Pripp, A. H., Nordgreen, T., Kvalem, I. L., Pasmans, S. G. M. A., Mathijssen, I. M. J., Koudstaal, M. J., Hillegers, M. H. J., Williamson, H., Utens, E. M. W. J., Feragen, K. B., & Okkerse, J. M. E. (2022). Reducing social anxiety in adolescents distressed by a visible difference: Results from a randomised control trial of a web-based intervention. Body Image, 40, 295-309. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2022.01.008
• The Rotterdam Exercise Team, Scheffers, L. E., Helbing, W. A., Utens, E. M. W. J., Dieleman, G. C., Dulfer, K., Noske, J., van den Broek, E. A., Walet, S., Olieman, J. F., Escher, J. C., Pijnenburg, M. W., van der Ploeg, A. T., & van den Berg, L. E. (2022). Study Protocol of the Exercise Study: Unraveling Limitations for Physical Activity in Children With Chronic Diseases in Order to Target Them With Tailored Interventions—A Randomized Cross Over Trial. Frontiers in Pediatrics, 9, [791701]. https://doi.org/10.3389/fped.2021.791701
• Pengel, R., van der Mheen, M., & Utens, E. M. W. J. (2022). Cliëntkenmerken van schoolweigeraars en hun werkrelatie met hulpverleners van het Team Thuiszitters. Tijdschrift van de Vereniging voor Kinder- en Jeugdpsychotherapie, 49(1). https://www.vkjp.nl/het-tijdschrift/tijdschrift-1-2022
• Utens, E. M. W. J., Stapersma, L., & Legerstee, J. S. (2022). Individuele psychotherapie bij kinderen en adolescenten. In R. Lindauer, & W. Staal (Eds.), Handboek kinder- en jeugdpsychiatrie Boom Uitgevers.
• Huijser, C., & Utens, E. M. W. J. (2022). Obsessieve-compulsieve spectrum stoornissen. In R. Lindauer, & W. Staal (Eds.), Handboek kinder- en jeugdpsychiatrie Boom Uitgevers.
• van Dalen, M., Hermans, M. M., Leemreis, W. H., Kraaij, V., De Laat, P., Pasmans, S., Versnel, S. L., Koudstaal, M. J., Hillegers, M., Utens, E., & Okkerse, J. (2022).
  Emotional and Behavioral Problems in Children With a Cleft Lip With or Without Palate or an Infantile Hemangioma. The Cleft palate-craniofacial journal : official publication of the American Cleft Palate-Craniofacial Association, 59(4_suppl2), S74–S83. https://doi.org/10.1177/10556656211031411
• Utens, E.M.W.J. & Stapersma, L. (2022). Nabeschouwing. Gedragstherapie, 4.
• Hoekstra, M., Huijser, C., Kempen, B. et al. Intensieve traumatherapie op Bonaire. 
  Kind Adolesc Prakt 21, 22–29 (2022). https://doi.org/10.1007/s12454-022-1221-7

Als TOPGGz kijken we voortdurend waar we kunnen verbeteren en vernieuwen. Niet om het vernieuwen zelf, maar om de zorg voor kinderen en jongeren steeds beter te maken. Waar daar gaat het uiteindelijk om! Hieronder een aantal innovaties die we graag voor je uitlichten:

• ‘Praten op school, een kwestie van doen’
  Om selectief mutisme te behandelen, is de methode ‘Praten op school, een kwestie van doen’ ontwikkeld. Het is een individuele, ambulante behandeling voor kinderen van 2,5 tot 18 jaar met selectief mutisme. Het behandelprotocol en de selectief mutisme vragenlijst worden wetenschappelijk onderzocht. Dit onderzoek loopt tot zomer 2021.
  Promovendus: Chaya Rodrigues Pereira.
  Promotoren: Prof.dr. Lisbeth Utens, Prof. dr. Ramón Lindauer.
• Tackle your Tics
  Ontwikkeling van een korte intensieve groepsbehandeling voor kinderen en jongeren met tics. Op dit moment wordt deze nieuwe behandeling onderzocht of effectiviteit. Er wordt nauw samengewerkt met de patiëntenorganisatie Stichting Gilles de la Tourette, ervaringsdeskundigen, Accare, Parnassia en Yulius. Promovendus: Annet Heijerman.
  Promotoren: Prof. dr. Lisbeth Utens en prof. dr. Pieter Hoekstra (Accare).
• Intensieve behandelweek dwang
  Ontwikkeling van een korte, intensieve poliklinische groepsbehandeling voor kinderen en jongeren met dwangklachten. In 5 achtereenvolgende werkdagen volgen de kinderen en jongeren een intensief programma met exposure behandelingen. Samen met de Universiteit van Zurich onderzoeken we deze behandeling in Nederland en Zwitserland.

Het expertisecentrum DAT werkt samen met:

• ADF stichting 
• Stichting Gilles de la Tourette
• Misofonie Vereniging Nederland
• Afdeling psychiatrie van het Amsterdam UMC
• UvA
• OCD net
• Nederlands Kenniscentrum Angst en Depressie (NEDkad) 
• Universiteit Zurich  (prof. dr.S. Walitza)
• Vereniging Cognitieve Gedragstherapie

Als TOPGGz-afdeling hebben wij een schat aan kennis in huis. Die kennis delen we graag via symposia, referaten en webinars.

2023

• ESCAP 2023: Heijerman A. et al. Effectiveness of Tackle your Tics, a brief, intensive group-based exposure therapy programme for children with tic disorders.
• De Wit C, van Horen R, Rappoldt L. Innovative diagnostics and treatment of misophonia in children and adolescents: a new psychiatric disorder, 11-05-2023, research visit Maudsley Hopsital London
• Studiedag VGCt 'CGT in het systeem': Utens, E.M.W.J. & Stapersma, L. Ouderschap binnen de cognitieve gedragstherapie: Een vooruitblik – 09-06-2023
• Lunchwebinar OCDnet ‘OCD in het systeem’: Stapersma, L., 14-12-2023
• VGCt Najaarscongres 2023: Symposium  'Het zit in de familie' - Angst in de gezinscontext; Luuk Stapersma voorzitter

2022

• TOPGGz symposium Levvel, Duivendrecht, 17 juni 2022.
  Rappoldt, L.R., Vulink, N.C.C., Denys, D.A.J.P., & Utens, E.M.W.J.
  Innovatief groepsbehandelprotocol voor misofonie bij kinderen en jongeren: een randomized
  controlled trial.
• Annual Meeting Belgian Association for Paediatric Anaesthesiology, 23 April 2022
  Utens, E.M.W.J. Trauma free care for children during induction of anesthesia.
• ESCAP 2022, Maastricht: Symposium Recent developments in the treatment of childhood obsessive-compulsive disorder
  Chair: E.M.W.J. Utens
  M. Bus: Brief intensive group-based CBT (BIG-CBT) for youth with OCD: two international pilot studies - Part 1 (V. Mailänder & J. Ball: Brief intensive cognitive behavioral therapy for children and adolescents with OCD: Findings of two international pilot studies
  Part 2 (M. van der Stelt & C. Huijser: Supportive parenting for anxious childhood emotions (SPACE) for children/adolescents with an obsessive-compulsive disorder)
• ESCAP 2022, Maastricht 
  C. Rodrigues Pereira: Behavioral Treatment of selective mutism
• EABCT 2022, Barcelona: Symposium Innovative CBT for youth with selective mutisme, OCD, tics, and misophonia: treatment at school, (short) intensive group treatment, and parten stand-alone treatment. Chair: E.M.W.J. Utens
  C. Rodrigues Pereira: Behavioral Treatment of selective mutism
  A.P. Heijerman-Holtgrefe: A brief, intensive group-based exposure therapy for children with tic disorder. Pilot findings of Tackle your Tics
  J. Ball: Brief intensive group-based CBT (BIG-CBT) for youth with OCD: two international pilot studies
  L. Rappoldt: Innovative group treatment protocol for misophonia in children and adolescents
  C. Huijser: Supportive parenting for anxious childhood emotions (SPACE) for youth with an obsessive-compulsive disorder
• ESTSS Lausanne Europees congress tics
  Utens & Heijermans - Tackle your Tics
• Pint of Science festival Rotterdam 
  Marije van Dalen, lezing onderzoek FACE IT
• Euro ACHD 12-13 April 2022 in Rotterdam
• Perlosi et al., Utens last author. Euro ACHD poster. Development of psychopathology in adults with congenital heart disease: a 40-53 years follow-up study C.
• Annual Meeting BAPA (23-04-2022)
  Berghmans, Lemmens & Utens. Informed Consent & managment of the uncooperative frightened child.
• Symposium Kind en Jeugd GGz (09-09-2022)
  Stapersma, L. Psychosociale behandelvormen.